ملاقات با نخست وزیر هلند آقای مارک روته در جریان کنگره سالانه حزب اتحاد احزاب لیبرال اتحادیه اروپا (آلده پارتی) در آمستردام. طی ملاقات ضمن معرفی خودو فرقه رجوی و نقض شدید حقوق بشر توسط این فرقه در آلبانی تشریح شد.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، در یک کنفرانس خبری گفت که ایران به دنبال حفظ برجام است، اما به دلیل عدم پایبندی طرف‌های اروپایی برجام به وعده‌هایشان، تصمیم گرفته برخی از تعهداتش را زیر پا بگذارد.
آقای عراقچی این تعهدات را اقداماتی سیاسی با هدف اعتماد‌سازی خواند و گفت اقدام اخیر ایران برای زیرپا گذاشتن این تعهدات نیز یک اقدام سیاسی است.
برجام توافقی میان ایران و کشورهای آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسیه بود، اما آمریکا سال گذشته به شکل یکجانبه از این توافق خارج شد.
واشنگتن از آن زمان تحریم‌های بی‌سابقه‌ای علیه تهران وضع کرده است. ایران میگوید اقدامات آمریکا برخلاف برجام است.
در کنفرانس مطبوعاتی امروز (یکشنبه ۱۶ تیر/۷ ژوئیه)، علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران گفت: “امروز غنی‌سازی اورانیوم از ۳/۶۷ عبور خواهد کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود و امروز این موضوع به طور رسمی اتفاق خواهد افتاد”.
عباس عراقچی هم از ارسال نامه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به فدریکا خانم موگرینی، مسول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر داده و مفاد این را پایبند نبودن ایران به بندهایی از برجام و اعلام یک مهلت ۶۰ روزه دیگر در روند کاهش تعهدات ایران اعلام کرد.
آقای عراقچی گفت که روند در پیش گرفته شده از سوی ایران”برای حفظ برجام است نه کنار گذاشتن برجام” آن و “اگر کشورهای اروپایی نتوانند به تعهداتشون عمل کنند ایران به روند گام به گام خود در تعلیق تعهداشت ادامه خواهد داد”.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، نیز در این کنفرانس از افزایش “شیب غنی سازی و شیب ذخایر اورانیوم” گفت و “بر اساس دستوری که از رییس شورایعالی امنیت ملی داشتیم گام دوم را باید امروز برمی‌داشتیم که برداشته شده است”.
معاون وزیر خارجه ایران مجددا اعلام کرد که “اینستکس عملیاتی شده رسما و طرف ایرانی با طرف خارجی در ارتباط است و یکی دو مورد جابه‌جایی هم بعنوان امتحان در این ساز و کار انجام شده است” اما این سازوکار را فراهم کننده خواسته‌های ایران ندانست و خواستار انجام تعهدات برجامی اروپایی‌ها خصوصا “در مورد فروش نفت و محصولات نفتی” شد.
آقای عراقچی در عین حال اینستکس را دارای اهمیت دانست و گفت: “اینکه کشورهای اروپایی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا راهکاری را در نظر گرفته‌اند خیلی مهم است”.
عراقچی در خصوص توقیف نفتکش ایرانی در تنگه جبل الطارق توسط نیروهای نظامی بریتانیا نیز توضیحاتی ارائه کرد و افزود: “این کشتی به خاطر ظرفیت بالا امکان عبور از کانال سوئز را نداشته و قرار هم نبوده که به سوریه برود و از آبراه بین‌المللی در حال عبور بوده و هیچ قانونی اجازه چنین رفتاری را به انگلیس نخواهد داد و این یک نوع راهزنی بین‌المللی است.”
معاون سیاسی وزارت خارجه ایران از انجام رایزنی‌های علنی و غیرعلنی و تماس‌های رسمی و غیررسمی با طرف‌های اروپایی خبر داد و گفت: “اینکه اروپایی‌ها هنوز نتوانسته‌اند خواسته‌های ایران را برآورده کنند به این معنی نیست که رایزنی‌های دیپلماتیک قطع شده باشد”.
بهروز کمالوندی هم اعلام کرد که ایران “حاضر نیست به هر قیمتی در برجام بماند” و حفظ برجام را منوط به عملکرد طرف‌های مقابل دانست و گفت: “تمامی اقداماتی که ایران میکند برای حفظ برجام است”.
عباس عراقچی هم با تایید سخنان سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: “روند کاهش تعهدات در راستای حفظ برجام است. ممکن است این روند در نهایت به خاتمه حضور ما در برجام منتهی شود”.
آقای عراقچی در پاسخ به سوالی در خصوص امکان بازگشت آمریکا به مذاکرات ایران گفت: “آمریکا اگر تحریم‌ها علیه ایران را بردارد می‌تواند در مذاکرات ایران در چارچوب ۴ + ۱ حضور پیدا کند.”
وی در عین حال تاکید کرد: “برجام یک پرونده بسته شده است به این معنی که قابل مذاکره مجدد و گفتگوی مجدد نیست. برجام بدون اینکه یک کلمه اضافه و کم شود باید اجرا بشود.”
حسن روحانی رییس جمهور ایران، هفته گذشته خطاب به کشورهای اروپایی گفت: “در ۱۶ تیرماه سطح غنی‌سازی ایران دیگر ۳.۶۷ نخواهد بود. اگر میخواهید اظهار تاسف کنید از همین الان بفرمایید یا اگر می خواهید بیانیه بدهید از همین حالا بدهید”.
پس از او محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز اعلام کرد: “از این پس دقیقا پایاپای اروپا به برجام متعهد می‌مانیم”.
آقای ظریف در توییتر نوشته ایران از این پس تعهداتش به توافق هسته‌ای را بر مبنای ادای تعهدات سه عضو اروپایی امضاکننده برجام و اتحادیه اروپا پی خواهد گرفت.
همزمان بریتانیا، آلمان و فرانسه در بیانیه‌ای مشترک نسبت به افزایش میزان اورانیوم غنی شده ایران “شدیدا” ابراز نگرانی کرده‌اند.
امکان بازگشت تحریم‌های بین‌المللی
این اقدام ایران می‌تواند زمینه را برای بازگشت تحریم‌های بین‌المللی که با هدف محدود کردن فعالیت هسته‌ای ایران وضع شده بود، فراهم کند.
توسعه ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در شرایطی صورت می‌پذیرد که پس از سرنگونی یک پهپاد آمریکایی از سوی ایران تنش‌ها میان تهران و واشنگتن افزایش یافته است. پیش از آن نیز ایران به حمله به چند تانکر نفتی در تنگه هرمز متهم شده بود.
اخیرا در سالگرد خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های یکجانبه از سوی ایالات متحده ایران اعلام کرد تعهداتش در توافق هسته‌ای را به مرور کاهش دهد.
ایران با اعلام این تصمیم، ۶۰ روز به طرف های اروپایی فرصت داده است تا زمینه فروش نفت ایران مبادلات مالی مرتبط با آن را فراهم کند و تهدید کرده که در پایان این مهلت، بخش های دیگری از تعهدات خود در اجرای توافق هسته‌ای را متوقف خواهد کرد.
اتحادیه اروپا اما این مهلت را رد کرد.
کاهش میزان ذخایر اورانیوم غنی شده و آب سنگین و همچنین پایین نگه داشتن خلوص اورانیوم غنی سازی شده جمهوری اسلامی ایران از کلیدی‌‌ترین بخش های توافق برجام است.
اورانیوم غنی شده چیست؟
بر اساس برجام، ایران تنها مجاز به تولید اورانیوم ۲۳۵ غنی شده با خلوص پایین و غلظت کمتر از ۴ درصد است که می‌تواند برای تولید سوخت در نیروگاه‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار گیرد.
در حال حاضر، درصد غلظت اورانیوم در ایران افزایش نیافته بلکه تنها وزن این مواد از مرز مجاز ۳۰۰ کیلوگرم در برجام عبور کرده است.
سازمان کنترل سلاح میگوید “ذخیره ۱۰۵۰ کیلوگرمی می‌تواند در روند غنی‌سازی قرار بگیرد و ماده لازم برای ساخت یک بمب را تولید کند”.
ایران بارها تأکید کرده است که قصد ندارد سلاح هسته‌ای بسازد.
چرا این موضوع مهم است؟
همزمان این نگرانی نیز عنوان شده است که ایران نه فقط از نظر وزن ذخیره اورانیوم بلکه از نظر غلظت هم از ۳.۶۷ درصد فراتر برود.
ایران همواره گفته که قصد ساخت سلاح هسته‌ای ندارد اما کارشناسان می‌گویند با رسیدن غلظت اورانیوم به بیست درصد بیشتر راه برای ساخت بمب اتمی طی شده است چون وقتی غلظت طبیعی اورانیوم ۲۳۵ یعنی ۰.۷ درصد به ۲۰ درصد افزایش یابد عملا ۹۰ درصد تلاشی که برای رسیدن به سلاح اتمی لازم است انجام گرفته است.
نگرانی دیگر نیروگاه آب سنگین اراک است.
گام اول و دوم ایران چیست؟
ایران کاهش تعهدات خود را مستند به بند ۲۶ و ۳۶ توافق هسته‌ای می‌داند. بر اساس این دو بند، جمهوری اسلامی به دلیل عدم اجرای تعهدات طرف مقابل می‌تواند تعهدات خود را کاهش دهد و این به معنای نقض برجام نیست.
گذر از مرز ۳۰۰ کیلوگرم گام اول ایران برای کاهش تعهدات برجامی است. گام دوم امروز شانزدهم تیر برداشته شد و به گفته عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه گام دوم “مقداری مباحث مربوط به غنی‌سازی است”
