«اپیلاسیون» هسته‌ای؛ گفتگو با محمدرضا روحانی (۱)

محمدرضا روحانی

پژواک ایران: تحولات سریع روابط دیپلماتیک و تنش‌های جدید در خاورمیانه و تأثیرات آن در مذاکرات هسته‌ای ۵ به علاوه ۱ با رژیم ایران موضوع گفتگوی امروز ماست از کجا شروع کنیم؟

روحانی: موضوع بسیار گسترده‌ای را انتخاب کردید. فکر می‌کنم که با دو محدودیت جدی روبرو هستیم یکی اطلاعات من است و دیگری حوصله‌ی خوانندگان شما. اولی انشاءالله در چهل پنجاه سال آینده که قرار است روی زمین اکسیژن مصرف کنیم شاید حل بشود و من با این مقدار بی اطلاعی زیر زمین نروم. موضوع مربوط به حوصله‌ی خوانندگان هم به صلاحیت شما مربوط است که خوشبختانه شما اختیار دارید هر وقت که از دستور خارج شدم مانع شوید و بحث را به صراط مستقیم دعوت کنید. اما شما باید محدوده زمانی تحولات و تنش‌ها و مذاکرات هسته‌‌ای مورد بحث را قبلا پیش‌بینی کنید. مثلاً از نوروز یا از بیانیه لوزان. یعنی موضوعاتی که در چند هفته اخیر مطرح شده است.

چرا نوروز را انتخاب کردید؟

روحانی: انتخاب نکردم. پیشنهاد دادم.

پژواک ایران:‌ چرا نوروز؟‌

اولا نوروز مبارک است و من فرصت دارم که با تاخیر هم شده به خوانندگان شما شادباش بگویم. بعد هم نو است و هم روز. به اضافه عید امسال را علما تبدیل به غمشادی کردند. یکسره و مخلوطی از غم و شادی. نوروز فاطمی بود و رهبران اسلامی بطور مضاعف عزادار بودند. خامنه‌ای، روحانی، خاتمی و جنتی مشغول تشیع جنازه، کفن ، دفن، مراسم سوم و هفتم و مجالس ختم در تهران و شهرستان‌ها بودند. در عرض یک هفته پنج تن از خواتین بیوت، حرمسرا و خاندان مطهر علما با استفاده از فرصت فاطمیه و تعطیلات نوروزی به مرخصی استحقاقی ، اجباری و ابدی رفتند. در خبر است که مردن در ایام مبارک فاطمیه موجبات سعادت اخروی را فراهم می‌آورد. در هر حال این بخش از اناث از مظالم روزمره رجال اسلامی رستند. عکس و تفضیلات دید و بازدید‌ها، روبوسی‌ها، تسلیت‌های شفاهی و کتبی، این که چه کسی چگونه گفت و نوشت موضوع روز بود مثل مذاکرات هسته‌ای لوازن.

بد نیست بدانیم که نوشته‌اند حضور این تعداد وزیر خارجه در یک مذاکراه و با این مدت از قرارداد صلح ورسای (۱۹۱۹) تاکنون سابقه نداشته است. شاید این اولین بار در تاریخ دیپلماسی باشد که به دلیل مرگ یکی از خویشاوندان عضوی از هیأت مذاکره، یک گفتگوی بسیار مهم بین‌المللی متوقف شود. منظور همین مذاکرات لوازن است. مادر آقای حسین فریدون برادر حجت‌الاسلام روحانی رئیس جمهوری فوت کرد. این است تأثیرات جهان‌شمول رحلت خواتین بیوت رهبران شیعیان ایرانی.

پژواک ایران: از همین جا شروع کنیم. چرا غربی‌ها این همه انعطاف به خرج می‌دهند.

روحانی: این همه جهان است که آرزو دارد این وحوش رام شوند. در تقسیم‌بندی عادی ما چین و روسیه را غربی نمی‌دانیم و نمی‌خوانیم. آخوند با بمب اتم می‌تواند چچن‌های روسیه یا ایغور‌های چین را هم ببرد درست مثل انصار‌الله یمن، حزب‌الله لبنان، حماس فلسطین، مجلس اعلای اسلامی عراق، مجاهدین افغان و … آخوند بمب اتم ندارد در دالاس جهادی می‌پروراند، در واشنگتن برای سفیر عربستان بمب می‌فرستد، مرکز فرهنگی را در آرژانتین بمب‌گذاری می‌کند، در بیروت آمریکایی و فرانسوی می‌کشد در ظهران برج خبار را با آمریکایی‌هایش منفجر می‌کند و آن‌ها را به قول خودشان می‌فرستد به «جهنم» و باج می‌گیرد. گروگان خرید و فروش می‌کند. ما یاد گرفتیم عبا و عمامه را مسخره کنیم و دست بیاندازیم و به ویرانگری آن‌ها کم بها بدهیم. بعد هم همه کشورهای مسلمان‌نشین، همسایگان ما، اعراب، ترک‌ها، فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها در خطر مستقیم صدور «انقلاب اسلامی» قرار می‌گیرند. بگذریم از آن که فردا مصر، آرژانتین، برزیل، استرالیا، ترکیه ، عربستان، کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس و … به فکر بمب اتم و رقابت تسلیحاتی می افتند. تأثیرات و تحریکات اسلامی را در شمال آفریقا می‌بینیم و می‌دانیم. آدمکشی‌ها در پاریس، لندن، برلن، استانبول، ژنو و … و فتوای قتل سلمان رشدی را فراموش نکنیم به اضافه گروگانگیری سفارت آمریکا.

پژواک ایران: با این همه چرا انعطاف به خرج داده‌‌اند و می‌دهند؟

روحانی: سیاست مماشات که حالا بعد از سی و شش سال تبدیل به یکی از اصول سیاست خارجی برای طرف معامله‌‌ها، دوستان و مخالفان آخوندها شده اول یک تاکتیک بود تا شور انقلاب اسلامی  در رقابت با شوروی قابل بهره‌برداری باشد. بالاخره وجود یزدی، بازرگان، قطب زاده، بخشی از جبهه‌ ملی در هیأت حاکمه اوائل انقلاب نقطه امیدی بود برای این که نرمش به خرج دهند. سیاست کارتر و ریگان تفاوت زیادی نداشت. در اروپا هم آدم‌هایی مثل گنشر در آلمان، دوما در فرانسه و شرکای انگلیسی آن‌ها به نعل و به میخ زدند. ارثیه آن‌ها در معاملات پنهانی تبدیل شد به ایران گیت با خرید و فروش اسلحه قاچاق بر خلاف مصوبات ملل متحد و علیه قوانین خودشان. البته آخوندها اول جبهه‌ ملی را از دولت موقت کنار گذاشتند بعد نوبت آیت‌الله شریعتمداری، بازرگان و نهضت آزادی رسید. قطب زاده را کشتند، بنی‌صدر را معزول کردند و یزدی را هم اسیر و ذلیل کردند.  به منتظری امید امت و امام هم رحم نکردند بعد حصر موسوی و کروبی پیش آمد و اعوان و انصار آن‌ها. کار به جایی رسیده که خاتمی ممنوع‌السفر، ممنوع المنبر و ممنوع التصویر شده.

پژواک ایران : ولی مماشات ادامه دارد چرا؟

روحانی : خمینی که مرد رفسنجانی شد پراگماتیک، عملگرا، میانه رو، ده‌ها صفت دیگر برای او تراشیدند. هنوز در خواب خوش دنبال شاگردان رفسنجانی و تغییر رژیم هستند. خامنه‌ای هم سوگلی های آمریکا را به سزای اعمالشان می‌رساند. می‌خواهد خودش طرف معامله باشد. می‌گوید رفسنجانی از کار افتاده است. نمی‌تواند رئیس جمهور شود. بعد از دخترش حالا پسرش را به زندان می‌برند.

پژواک ایران:‌ آیا واقعاً آمریکا که ناخدای سیاست غرب است دچار توهم است و خواب می‌بیند، این همه مؤسسات تحقیقاتی و مطالعاتی و اطلاعاتی و امنیتی که با کاخ سفید، وزارت خارج، پنتاگون همکاری دارند خواب زده هستند؟‌

روحانی:‌ نه خواب زده نیستند. بی خبر و جاهل بر مسند قدرت ننشسته‌آند. بدبختی این است که سیاست‌های انتخاباتی جایی برای دوراندیشی باقی نگذاشته است. این تنها در سیاست خارجی نیست. در حفظ محیط زیست است در مقابله و سیاستگزاری در پدیده افزایش جمعیت و مسأله مهاجرت و فقر است. استراتژی وجود ندارد. اگر در فرانسه دوگل و در انگلیس چرچیل دید استراتژیک نسبت به پدیده نازیسم نداشتند، چمبرلن دنبال مارشال پتن راه می‌افتاد. او فرانسه را تسلیم کرد، آن یکی در بهترین شکل انگلیس را همدست هیتلر می‌کرد. این سیاست را دکتر کریم قصیم در کتاب با ارزشش «جاده صاف‌کن‌های جنگ» معرفی کرده. حالا هم از کارتر و ریگان تا اوباما سیاست معالجه سرطان انواع اسلامیست‌ها را با داروی مسکن که ارزان و ظاهراً‌ کم خطر است پیش گرفته‌‌اند که «متاستاز» داده و جهان را گرفته است و نیاز به یک جراحی جدی دارد.

پژواک ایران:‌ جراحی یعنی جنگ؟

نه نه، به هیچ وجه. امروز در جراحی‌ها هم غالب ابزارهای نرم است. جنگ‌های نرم هم وجود دارد. جنگ در لیبی، عراق، افغانستان، سوریه و امروز یمن نتایج وحشتناک خود را نشان داده است. هم برای مردم بدبخت این کشورها هم برای صلح  و امنیت جهانی . سال گذشته فقط ۳۸ میلیون نفر در جنگ‌های گوناگون در کشورهای خود جابجا شدند. فقط در سال گذشته آن‌هایی که از طریق مدیترانه با قبول خطرات جدی جانی از طریق غیرقانونی برای پناهندگی فرار کردند و نام نویسی کردند ۲۰۷۰۰۰ نفر بود، سه برابر سال ۲۰۱۳ هزارها نفر از آنان غرق شدند و مدیترانه بزرگترین گورستان جهان شده است.

پژواک ایران: راه حل چیست؟ جنگ نرم یعنی چه؟

روحانی :‌ غرب از منافع مادی خود با چنگ و دندان دفاع می‌کند اما ارزش‌های متعالی حقوق بشر را فراموش کرده و حداکثر در محدوده ملی و داخلی خود قابل اعتنا و تحمل می‌داند. این در عصر جهانی شدن غیر عملی است. صد سال پیش وقتی پناهندگان ایرانی، اجداد ما در برلن، پاریس، ژنو، قاهره، استانبول ، کلکته و … برای دفاع از آزادی‌های ملت ایران مبارزه فرهنگی و قلمی کردند حدود یک ماه طول می‌کشید تا یک روزنامه چهار‌صفحه‌ای را به تهران برسانند. حالا در «کال کنفرانس»‌ها همه می‌توانند در گستره زمین در آن واحد در تماس باشند. ارزش‌های والای انسانی به راحتی و بسیار سریع تر از کالاها رد و بدل می‌شوند. جهان امروز مرزپذیر نیست. ظروف مرتبطه است. کشورهای پیشرفته دیگر نمی‌توانند آزادی را در مرزهای خود متوقف کنند و از نعمات آن یعنی امنیت، کار و رفاه منحصراً بهره مند شوند.

پژواک ایران:‌ حالا به نظر شما چه باید کرد؟

روحانی: من از این فرمول «چه باید کرد» هراس دارم. هندوانه‌ایست زیر بغل و پوست خربزه‌ایست زیرپا. البته شما این فرمول را با حسن نیت مطرح کردید ولی من چون از آن آدم‌هایی که بنگاه اقتصادی تولید و توزیع همه حقایق عالم را به مالکیت ابدی خود در آورده و از آن بالا بالا‌ها پائینی‌ها را به رستگاری و بهشت یا به ضلالت و دوزخ می‌فرستند می‌ترسم ترجیح می‌دهم که با فروتنی بگویم که مثلاً در مقابله با «محور شر» و «بانک مرکزی تروریسم بین‌المللی» و «رژیم یاغی» باید به قربانیان کمک کرد تا بتوانند به مقابله برخیزند. این سه تعبیر درست و البته توهین‌آمیز را آمریکایی‌ها برای نظام ولایت مطلقه فقیه به کار بردند البته صدها تعبیر گویای دیگر را هم غربی‌ها گفتند و نوشتند اما در عمل چه کردند و چه می کنند؟ مثلا درهمین مذاکرات هسته‌ای که موضوع صحبت امروز ماست دنبال چه چیزی هستند؟

ادامه دارد

اردیبهشت ۱۳۹۴ ‌