ارزیابی اشپیگل‌آنلاین از اوضاع “خطرناک” ایران “در آستانه گرمازدگی”

وب‌سایت نشریه آلمانی اشپیگل در مقاله‌ای زیر عنوان “در آستانه گرمازدگی” که روز یک‌شنبه (۲۹ ژوئیه/ ۷ مرداد) منتشر شد به بررسی وضعیت ایران با توجه به معضل دامنه‌دار کم‌آبی، گسترش فساد و تنش‌های روزافزون با ایالات متحده پرداخته است.

این مقاله با نقل سخنانی از سردار غلامرضا جلالی، از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و رئیس سازمان پدافند غیرعامل آغاز می‌شود که ۴ هفته پیش گفته بود تغییرات اقلیمی در ایران “مشکوک به دخالت عوامل خارجی” است.

به گزارش خبرگزاری ایسنا سردار جلالی گفته بود: «تیم‌های مشترکی از اسرائیل و یکی از کشورهای همسایه، ابرهای در حال ورود به ایران را غیربارور می‌کنند.» او همچنین از دچار شدن ایران به پدیده “ابردزدی و برفدزدی” خبر داده بود.

دزدی برف و ابر باران‌زای ایران

رئیس سازمان پدافند غیرعالمل مقصود کشورهای خارجی را ادامه خشکسالی در ایران با هدف ضربه زدن به رژیم جمهوری اسلامی عنوان کرد. گرچه کارشناسان سازمان هواشناسی بلافاصله این سخنان را غیرعلمی خواندند و امکان دزدیدن برف و ابر را رد کردند.

سردار جلالی در ادامه سخنان عجیب خود از نتایج “مطالعات مراکز علمی” خبر داد که به گفته او در آن: «طی چهارسال گذشته ارتفاعات افغانستان تا مدیترانه مورد بررسی قرار گرفته است؛ نتیجه اینکه همه ارتفاعات بالای دو هزار و ۲۰۰ متر در این محدوده پر از برف ولی ارتفاعات ما خشک بوده است.»

اشپیگل‌آنلاین می‌نویسد اتهام‌های سردار جلالی اگرچه عجیب هستند اما یک پس‌زمینه واقعی دارند: شهروندان ایران اکنون چندین ماه است که از کمبود شدید آب رنج می‌برند و گرمای هوا در بسیاری از استان‌ها در یک ماه گذشته بالای ۴۰ درجه سانتیگراد بوده است.

در نتیجه استمرار این وضعیت میلیون‌ها ایرانی از دسترسی به آب آشامیدنی کافی محرومند و در کنار این معضل، قطع مقطعی برق نیز در بسیاری از شهرها اتفاق می‌افتد.

به گفته ردیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، میانگین دمای هوا در ایران طی ده ماه گذشته نسبت به شاخص‌های بلندمدت یک درجه افزایش یافته و در این مدن ۱۱ بار دمای بالای ۵۰ درجه در نقاط مختلف، به خصوص در استان خوزستان به ثبت رسیده است.

بر پایه این گزارش شهر اهواز، مرکز استان خوزستان با ثبت دمای ۵۳ درجه گرم‌ترین شهر ایران در ده ماه گذشته بوده و استان‌های ایلام، هرمزگان، بوشهر، فارس و سیستان و بلوچستان نیز دمای ۵۰ درجه را تجربه کرده‌اند.

نقش سوءمدیریت در بحران کم‌آبی

به نوشته اشپیگل‌آنلاین، در کنار تغییرات اقلیمی، برخی از برنامه‌ریزی‌های نادرست در واکنش به تحریم‌های غرب و انزوای جمهوری اسلامی در جامعه جهانی نیز در تشدید معضل کم‌آبی نقش دارند؛ از آن جمله تلاش برای خودکفایی در تولید گندم و قطع وابستگی به واردات این محصول استراتژیک.

گندم در صورتی که به صورت دیم کاشته نشود از محصولات آب‌بر کشاورزی محسوب می‌شود. عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست نیز بارها سیاست‌هایی نظیر خودکفایی در تولید گندم را از عوامل اصلی بر باد رفتن منابع آب و خاک ایران عنوان کرده است.

مناطق مرزی ایران با عراق در غرب و جنوب کشور از مناطقی هستند که بیش از همه با معضل کم‌آبی دست به گریبانند. شهروندان عراق نیز از هفته‌ها پیش درگیر مشکلات مشابهی هستند و علیه حکومت مرکزی تظاهرات می‌کنند.

افزایش حرکت‌های اعتراضی

اشپیگل‌آنلاین با اشاره به حرکت‌های اعتراضی که از دیماه سال گذشته تقریبا هر هفته در نقطه‌ای از ایران شکل می‌گیرد می‌افزاید، نارضایتی معترضان تنها به خاطر فساد مالی و کم‌آبی نیست، بلکه آنها همچنین از رفتار ماموران گشت ارشاد و سقوط ارزش پول ملی و تورم ناشی از آن به شدت ناخشنود و خشمگین هستند.

بنا بر این گزارش معترضان در ایران نقش رانت‌خواری و سودجویی نزدیکان حکومت در بحران کم‌آبی را تعیینکننده می‌دانند؛ آنها به عنوان مثل معترض‌اند که مالکان بزرگ در استان بوشهر آب را به سمت زمین‌های زیر کشت خود منحرف می‌کنند و باعث می‌شوند که سهم دیگر شهروندان از آبهای موجود در منطقه مدام کاهش یابد.

محمدباقر سعادت، نماینده دشتستان در مجلس شورای اسلامی چندی پیش با انتقاد از تعلل مسئولان در آب‌رسانی به مردم استان بوشهر به خبرگزاری ایلنا گفت: «مردم طی روزهای اخیر بارها تجمع کردند و در خصوص بحران بی‌آبی اعتراض کردند، آنها حق دارند و در این موضوع بی‌تقصیر هستند.»

سعادت گفته بود حدود دو ماه است که استان بوشهر به ویژه دشتستان و برازجان و شهرهای اطراف آن، دچار بحران شدید بی‌آبی شده‌اند و علت حل نشدن مشکل آب مردم بوشهر برداشت غیرقانونی توسط موتور پمپ‌هایی است که در اطراف رودخانه شاپور در شهرستان کازرون نصب شده است.

مطابق ارزیابی اشیگل‌آنلان بحران اقتصادی ایران فقط متاثر از سوءمدیریت نیست و خروج یک جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) که قرار است اعمال مجدد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را در پی داشته باشد نیز این بحران را تشدید می‌کند.

با نزدیک شدن به زمان اعمال مجدد تحریم‌ها، شرکت‌های بزرگ بیت‌المللی یکی پس از دیگری به همکاری خود با ایران خاتمه می‌دهند و چشم‌انداز سرمایه‌گذاری خارجی در جمهوری اسلامی مدام تاریک‌تر می‌شود. این وضعیت به افزایش بیکاری، به خصوص در میان جوانان منجر می‌شود که دامنه‌ی نارضایتی را گسترش می‌دهد.

ایران و تجربه ترامپ با کره شمالی

مطابق ارزیابی اشپیگل‌آنلاین دولت آمریکا روی افزایش نارضایتی در ایران حساب ویژه‌ای باز کرده است؛ تهدیدهای دونالد ترامپ علیه جمهوری اسلامی در روزهای گذشته همان لحن تهاجمی را به خود گرفته که او چند ماه پیش در برابر کره شمالی داشت. ظاهرا ترامپ امیدوار است این رویکرد تهاجمی سران ایران را مانند کیم جونگ اون به پای میز مذاکره بکشاند.

تحلیلگران این نشریه آلمانی معتقدند که تا کنون شواهدی دال بر نرمش ایران به چشم نمی‌خورد. آنها به سخنان چندی پیش رئیس جمهوری ایران اشاره می‌کنند که در واکنش به تهدید آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت جمهوری اسلامی گفته بود: «آنها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چرا که این اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود.»

بر پایه این گزارش در چنین شرایطی، فردی مانند مایک پومپئو به عنوان وزیر خارجه در کنار ترامپ قرار گرفته که از سالیان پیش از برخود شدیدتر با رژیم ایران حمایت می‌کند و به تازگی حسن روحانی و همتای ایرانی خود محمد جواد ظریف را با رهبران مافیا مقایسه کرده است.

مایک پومپئو تاکید کرده که دولت آمریکا از معترضان و تظاهرکنندگان علیه حکومت ایران حمایت خواهد کرد. به نوشته اشپیگل‌آنلاین این حمایت حتی در میان بسیاری از گروه‌های اپوزیسیون نیز “دخالت خارجی” تعبیر شده و با استقبال چندانی روبرو نشده است.

نشریه آلمانی می‌افزاید که پومپئو، به رغم این برای آینده برنامه‌های بیشتری برای دخالت در امور داخلی ایران در دستور کار دارد و از راه‌اندازی یک برنامه رادیویی و تلویزیونی ۲۴ ساعته خبر داده که از طریق اینترنت قابل دریافت است.

این نشریه در پایان می‌نویسد هدف برنامه‌های آمریکا روشن است: دامن زدن به ناآرامی در ایران؛ سال آینده انقلاب اسلامی ۴۰ ساله می‌شود و اگر همه چیز مطابق میل آمریکا پیش برود در چهلمین سالروز انقلاب ۵۷ جشنی به این مناسبت در کار نخواهد بود.

از منظر واشنگتن سیاست‌های تحریمی آمریکا از هم اکنون نیز نخستین موفقیت‌های خود را آشکار می‌كند؛ دولت حسن روحانی برای کاهش نارضایتی عمومی از وضعیت بحرانی اقتصادی کشور، رئیس پیشین بانک مرکزی را کنار گذاشت و عبدالناصر همتی را به عنوان جانشین او معرفی کرد که کار خود را از روز شنبه آغاز کرد که مشخص نیست بتواند جلوی ادامه سقوط ارزش ریال را بگیرد.